Als jullie gaan scheiden, denken jullie misschien: wat moet je regelen bij een scheiding? Er zijn er veel (praktische) dingen waar jullie aan moeten denken. Zeker als jullie kinderen hebben. Dit kan soms overweldigend voelen.
Vul hier de vragenlijst van de Rijksoverheid in voor een overzicht met waar jullie allemaal aan moeten denken.
Als jullie besluiten om te gaan scheiden, is het belangrijk om alle afspraken (over woning, financiën, de kinderen) die jullie maken op papier te zetten. Wanneer jullie getrouwd zijn en de scheiding uiteindelijk officieel aanvragen, zet een advocaat deze afspraken in jullie scheidingsconvenant. Lukt het jullie niet om samen de afspraken op papier te zetten? Dan kunnen jullie daar ook hulp bij krijgen.
Welke afspraken jullie moeten maken, hangt ook af van wie het gezag over jullie kinderen heeft.
De moeder heeft vanaf de geboorte automatisch gezag. Wanneer jullie getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben, hebben jullie als ouders altijd gezamenlijk gezag over jullie kinderen.
Als jullie niet getrouwd zijn/geregistreerd partnerschap hebben, krijgt de andere ouder bij het erkennen van de kinderen ook gezag over de kinderen. Deze wet geldt vanaf 1 januari 2023.
Kinderen die erkend zijn voor 1 januari 2023 vallen nog onder de oude wetgeving. Als jullie kinderen voor deze datum zijn geboren, dan moeten jullie naast de erkenning het gezag nog apart regelen.
Als jullie gaan scheiden, verandert jullie woonsituatie ook. Als jullie in een koophuis wonen en één van jullie in dat huis blijft wonen, moet de hypotheek (soms) van eigenaar veranderen. Als jullie het huis verkopen, hoeft dat niet. Bespreek met jullie hypotheekadviseur of financieel adviseur wat in jullie geval van toepassing is.
Als jullie samen een huurhuis hebben en getrouwd zijn/geregistreerd partnerschap hebben, hebben jullie allebei gelijke rechten op het huurrecht van het huis. Het contract staat na het huwelijk/geregistreerd partnerschap namelijk op beide namen. Na de scheiding kan één van jullie de woning verlaten. Soms kan het nodig zijn dat één van jullie de gezamenlijke woning eerder verlaat. Er is geen vaste regel wie de woning moet verlaten en wie na de scheiding in de woning mag blijven wonen. Jullie kunnen ook beiden besluiten het huurhuis te verlaten en het huurcontract op te zeggen.
Het hangt af van of jullie getrouwd zijn en zo ja, onder welke voorwaarden, hoe jullie de spullen moet verdelen.
Sinds 1 januari 2018 is iedereen in (beperkte) gemeenschap van goederen getrouwd. De bezittingen en schulden die je bezit op het moment dat je trouwt, blijven op het moment dat je gaat scheiden van jezelf. Wanneer je voor 1 januari 2018 in gemeenschap van goederen bent getrouwd, zijn alle bezittingen en schulden van jullie samen.
Onder huwelijkse voorwaarden. Jullie hebben bij jullie huwelijk vastgelegd hoe jullie de spullen verdelen.
Na de scheiding blijven jullie samen ouders van jullie kinderen. Dit betekent dat jullie de zorg- en opvoedtaken samen op jullie nemen. Deze afspraken leggen jullie samen vast in het ouderschapsplan. Het is ook belangrijk om financiële afspraken over de verdeling van de zorg over jullie kinderen te maken. Kijk verder bij 'financieel'.
Financieel
Hoe jullie de financiën verdelen, hangt af van de manier waarop jullie samenleefden (huwelijk, geregistreerd partnerschap, geen van beiden). Het invullen van het Geldplan Scheiden kan jullie helpen om de eerste financiële gevolgen van de scheiding in kaart te brengen.
Het is handig om afspraken te maken over:
Partneralimentatie is het bedrag dat je per maand aan je ex-partner betaalt of ontvangt van je ex-partner na de scheiding. Dit wordt gebruikt voor het levensonderhoud van jezelf of je ex-partner.
Lees hieronder meer over de duur en de hoogte van de betaling:
Als jullie op of na 1 januari 2020 de scheiding hebben aangevraagd, is de duur van de partneralimentatie hetzelfde als de helft van het aantal jaren huwelijk of geregistreerd partnerschap, tot maximaal 5 jaar.
Voorbeeld: zijn jullie 4 jaar getrouwd geweest? Dan duurt de partneralimentatieregeling 2 jaar.
Uitzonderingen:
Als jullie samen kinderen hebben, stopt de partneralimentatie pas als het jongste kind 12 jaar wordt. Voorbeeld: zijn jullie 4 jaar getrouwd en is het jongste kind op moment van scheiden 4 jaar? Dan duurt de partneralimentatieregeling 8 jaar (= de tijd tot het jongste kind 12 jaar wordt).
Zijn jullie meer dan 15 jaar getrouwd/geregistreerd partner en ben je als ontvangende partij maximaal tien jaar jonger dan de AOW-leeftijd? Dan loopt de partneralimentatie totdat de ontvangende partij de AOW-leeftijd heeft bereikt.
Zijn jullie meer dan 15 jaar getrouwd/geregistreerd partner en ben je als ontvangende partij meer dan 10 jaar jonger dan je AOW-leeftijd én geboren op/voor 1 januari 1970? Dan duurt de partneralimentatieregeling 10 jaar.
Als er meerdere uitzonderingen op jullie van toepassing zijn, geldt de langste periode.
Als jullie voor 1 januari 2020 de scheiding hebben aangevraagd, gelden er andere regels.
Als het huwelijk/partnerschap korter dan 5 jaar heeft geduurd en jullie geen kinderen hebben, duurt de partneralimentatieregeling net zo lang als het huwelijk/partnerschap duurde.
Als het huwelijk/partnerschap langer dan 5 jaar duurde, duurt de partneralimentatieregeling maximaal 12 jaar. Dit geldt ook als jullie samen kinderen hebben.
De hoogte van de partneralimentatie hangt af van het inkomen en de vaste lasten van jullie allebei.
Let op: De partneralimentatie gaat elk jaar omhoog met een percentage. Dat heet indexering. De hoogte van het bedrag dat je betaalt/ontvangt gaat elk jaar met dat percentage omhoog. Bereken de indexering.
Partneralimentatie bij aangifte inkomstenbelasting
Je ontvangt partneralimentatie van je ex-partner
Je moet de partneralimentatie in je aangifte inkomstenbelasting aangeven als inkomen.
Je betaalt partneralimentatie aan je ex-partner
Je mag het bedrag dat je aan alimentatie betaalt in je aangifte inkomstenbelasting aftrekken.
Kinderalimentatie is het bedrag dat een van jullie per maand aan de ander betaalt voor de kosten van de verzorging en opvoeding van jullie kinderen.
Jullie gaan scheiden als partners, maar blijven altijd samen de ouders van jullie kinderen. Jullie stellen samen de hoogte van het maandelijkse bedrag vast. Het is handig om de afspraken die jullie hierover maken, ook op de nemen in het ouderschapsplan.
Als jullie het lastig vinden om de hoogte van het bedrag te bepalen, kan het LBIO jullie hierbij helpen.
Tot jullie kinderen 18 jaar zijn, ontvangt de ouder waar de kinderen hun hoofdverblijfplaats hebben de kinderalimentatie. Daarna gaat het bedrag naar jullie kinderen zelf. De kinderalimentatie stopt als jullie kinderen 21 jaar zijn. Als jullie samen bepalen dat de alimentatie langer doorloopt of eerder stopt, kan dat.
Let op: Ook de kinderalimentatie gaat elk jaar omhoog met een percentage, dat heet indexering. De ouder die betaalt moet de alimentatie met dit percentage verhogen. Bereken de indexering.
Als jullie getrouwd zijn, hebben jullie volgens de wet allebei recht op de helft van het pensioen van je partner. Dit geldt voor het opgebouwde pensioen tijdens jullie huwelijk/partnerschap. Dit heet pensioenverevening.
Jullie kunnen ook voor een andere verdeling kiezen. Dit moet door een notaris worden opgeschreven in de huwelijkse voorwaarden/partnerschapsvoorwaarden. Een advocaat kan dit ook opnemen in het scheidingsconvenant. Dit kunnen jullie ook laten vastleggen als jullie niet getrouwd zijn of een geregistreerd partnerschap hebben.
Jullie kunnen kiezen om het pensioen te verrekenen met andere rechten, zoals bijvoorbeeld de partneralimentatie.
Jullie kunnen er ook voor kiezen om alleen jullie eigen opgebouwde pensioen te behouden. Hier kun je voor kiezen als jullie allebei evenveel pensioen hebben opgebouwd.
Jullie kunnen het pensioen ook splitsen in twee potjes. Ieder krijgt z’n eigen deel van het pensioen zodra je zelf recht hebt op pensioen. Dit heet conversie.
Als je niks regelt, dan geldt de wet.
Het is belangrijk dat jullie de scheiding binnen twee jaar doorgeven aan het pensioenfonds die het pensioenfonds uitkeert. De uitbetaling begint zodra degene die het pensioen heeft opgebouwd met pensioen gaat. Geef de verdeling van het pensioen door aan het pensioenfonds.
Bovenstaande regels gelden voor de meeste vormen van het ouderdomspensioen. AOW, lijfrente en nabestaandenpensioen hoeven jullie niet te verdelen.
Als jullie schulden hebben, is het belangrijk om ook hier goede afspraken over te maken.
Maak een overzicht van wat jullie aan wie verschuldigd zijn. Schrijf ook de rente en de tijd die jullie nog hebben om de schulden af te lossen op.
Laat aan de schuldeiser(s) weten dat jullie gaan scheiden en dat jullie een plan maken om de schuld af te lossen.
Maak een plan hoe jullie de schulden gaan aflossen. Let hierbij op waar de schulden zijn gemaakt (creditcard/doorlopend krediet) en bepaal welke schulden als eerst afgelost moeten worden.
Koppel jullie plan terug aan de schuldeiser(s).
Houd in een overzicht bij wie wat heeft afgelost.
Als jullie getrouwd zijn, heeft de verdeling van de schulden ook te maken met de voorwaarden waaronder je getrouwd bent. Het is goed om te weten dat de meeste schulden die jullie samen hebben niet zonder toestemming van de schuldeiser verdeeld kunnen worden.
Sinds 1 januari 2018 is iedereen in (beperkte) gemeenschap van goederen getrouwd. De schulden die je bezit op het moment van trouwen, blijven van jezelf. Wanneer jullie voor 1 januari 2018 in gemeenschap van goederen zijn getrouwd, zijn alle bezittingen en schulden van jullie samen.
Onder huwelijkse voorwaarden. Jullie hebben bij jullie huwelijk al vastgelegd hoe jullie de schulden verdelen.
Juridisch
Als jullie samen alle afspraken op papier hebben gezet (of hier hulp bij hebben gehad), kan de scheiding door een advocaat worden aangevraagd. Het kan zijn dat er in de tussentijd al tijdelijke afspraken gelden – bijvoorbeeld over de kinderen of woning. Als jullie hier samen niet uitkomen, kan de advocaat om een ‘voorlopige voorziening’ vragen bij de rechter. Dat is een tijdelijke maatregel tot de scheidingsprocedure is afgerond.
Als jullie er allebei mee instemmen om te gaan scheiden, kunnen jullie samen één advocaat of (scheidings)-mediator inschakelen om de scheiding aan te vragen. Deze advocaat zet al jullie gemaakte afspraken in het scheidingsconvenant. De advocaat vraagt namens jullie de scheiding aan bij de rechtbank en zorgt ervoor dat het scheidingsconvenant en ouderschapsplan wordt meegestuurd. Jullie hoeven niet zelf naar de rechtbank. De rechter spreekt de echtscheiding uit en keurt de gemaakte afspraken goed.
Een scheiding op gemeenschappelijk verzoek regelen kan bijvoorbeeld via uitelkaar.nl
Een scheiding op gemeenschappelijk verzoek kan om wat voor reden dan ook niet haalbaar zijn. Als een van jullie beiden ondanks dat toch wil scheiden, dan is een scheiding op eenzijdig verzoek de enige optie. Hiervoor moet je een advocaat inschakelen die een scheiding aanvraagt. Een rechter kan dan de echtscheiding uitspreken, en kan ook beslissingen nemen over kinderen of woning. Hij zal dit doen nadat hij jullie allebei gehoord heeft.
Als je het niet eens bent met de uitspraak van de rechter, kan je binnen 3 maanden in hoger beroep. Hiervoor is een advocaat verplicht. Als je langer dan 3 maanden wacht, staat de uitspraak van de rechter vast.
De scheiding is officieel als de uitspraak van de rechter is ingeschreven bij de registers van de burgerlijke stand. De advocaat schrijft de scheiding hier na de termijn van 3 maanden in. Als jullie hier niet op willen wachten, kunnen jullie allebei een akte van berusting tekenen. Dan kan de advocaat de scheiding eerder inschrijven.
Een scheiding aanvragen kost geld. De kosten voor de behandeling van de zaak door de rechter heten griffiekosten. Als je een laag inkomen hebt, kun je bij de gemeente bijzondere bijstand aanvragen voor deze kosten. Neem voor meer informatie hierover contact op met je gemeente.
Ook een advocaat en mediator kosten geld. Als je een laag inkomen hebt, kun je subsidie van de Raad voor Rechtsbijstand aanvragen.
